به گزارش خبرگزاری «حوزه»، حجت الاسلام والمسلمین میرخندان پیش از ظهر امروز در کرسی ترویجی قطب فلسفه دین با عنوان «روش شناسی هنر دینی» در سالن آمفی تئاتر دانشکده صدا و سیمای استان قم به ماهیت هنر اسلامی پرداخت و گفت: از مباحثی که باید به آن پرداخت، این است که اساسا دین در چه حوزه هایی دخالت و ورود می کند و تأثیر دین در ساحت های گوناگون دین کجاست یا دین در حوزه ساختار و فرم هنر تأثیر می گذارد یا خیر آیا تأثیر اسلام در سبک هنری، سبک جدید متولد می کند یا فراسبک است آیا ژانر دینی و اسلامی داریم یا خیر؟.
وی اظهار داشت: دین اسلام در مضمون اثر هنری تأثیرگذار است که ظاهرا مورد توافق همگان است و اختلاف زیادی در آن وجود ندارد.
این استاد دانشگاه با بیان این مطلب که دین در هنرهای تجسمی راحت تر وارد می شود، ابراز داشت: ورود مباحث اسلامی در هنرهای نمایشی بسیار دشوارتر است و در مصداق، مشکلات بیشتری وجود دارد.
حجت الاسلام والمسلمین میرخندان خاطرنشان ساخت: تأثیر دین در حوزه های گوناگون هنری، مبتنی بر این بحث است که ما برای دین چه ساحت هایی مدنظر داریم و اسلام در چه مباحثی می تواند ورود کند.
وی تصریح کرد: در حوزه معرفت شناسی، هستی شناسی و ... گستره ای از دین تعریف شده که در بحث هنر قابل ورود است و می توان از آن در هنر استفاده کرد.
این استاد دانشگاه بیان داشت: از دیگر مباحثی که می توان درباره آن تفکر و بحث کرد، این است که اساسا نسبت میان فرهنگ با دین را چگونه می توان تعریف کرد؟ که سخن در مورد این مبحث در بحث هنر اسلامی بسیار تأثیرگذار است.
این محقق و پژوهشگر اظهار داشت: ما حقائقی تحت عنوان حقیقت دین داریم که البته أمر مکانی و زمانی نیست و به تعبیری لا یتغیر است؛ به این معنا که به جامعه ای دون جامعه دیگر یا زمان خاص اختصاص ندارد؛ بلکه فراتر از فرهنگ و تاریخ است.
حجت الاسلام والمسلمین میرخندان ادامه داد: به میزانی که آن فرهنگ با حقائق دین نسبت داشته باشد، آن فرهنک دینی و اسلامی می شود.
وی با اشاره به اینکه فرهنگ اسلامی دارای مراتب است، ابراز داشت: ما فرهنگ اسلامی مطلق نداریم؛ بلکه طبیعتا چون فرهنگ اسلامی باید در ظرف اجتماعی، زمانی و مکانی خود را نشان دهد، اصطلاحا فرهنگ اسلامی داریم که پسوندی به نام ایرانی دارد و از آن به «فرهنگ اسلامی ایرانی» تعبیر می شود.
این استاد دانشگاه یادآور شد: به عنوان مثال عید نوروز از متن دین خارج نشده؛ اما چون در فرهنگ ایرانی وجود داشته و با آموزه های دینی تضاد و تنافی ندارد، مورد قبول است و به یک معنا با دین همخوانی نیز دارد؛ چراکه در آن صله رحم انجام می شود.
این محقق و پژوهشگرحوزوی خاطرنشان ساخت: ما برای اینکه بتوانیم تکثر هنر اسلامی را در فرهنگ های گوناگون حل نماییم، باید رابطه دین با فرهنگ را حل نموده و راه کارهای اسلامی شدن هنر را ارائه نماییم.
حجت الاسلام میرخندان در پایان تصریح کرد: نگاه تاریخی یا فراتاریخی به هنر اسلامی از مباحث دیگری است که باید درباره آن سخن گفت و از آن بحث کرد تا بتوان بهتر به روش شناسی هنر دینی پرداخت.
در ادامه این کرسی ترویجی، دکتر دیباجی به عنوان ناقد به ایراد سخن پرداخت و گفت: در بیانات حجت الاسلام والمسلمین میرخندان اصطلاحاتی همچون معرفت شناسی و ... وجود داشت که تعریف دقیق آنان لازم است و باید به آن پرداخت.
وی اظهار داشت: اگر ما می گوییم که می توانیم سبک، ژانر و فرم دینی داشته باشیم، باید برای امکان آن نیز طرح ارائه داد تا در عمل به آن رسید.
این استاد دانشگاه ابراز داشت: وقتی از روش شناسی سخن می گوییم، چگونه می توانیم نگاه تاریخی یا فراتاریخی و از طرف دیگر مباحث معرفت شناسی و رابطه دین و فرهنگ را در آن بگنجانیم؟؛ لذا بحث ما این است که نخ تسبیحی که می تواند آنها را به همدیگر وصل نماید، چیست که باید به آن اشاره شود.
دکتر دیباجی خاطرنشان ساخت: چگونگی تحقق فرهنگ اسلامی در یک قومیت همانند فرهنگ اسلامی ایرانی از دیگر مباحثی است که در آن اشکال وجود دارد و باید در آن دقت بیشتری انجام داد.
وی تصریح کرد: ما برای اینکه بتوانیم از هنر اسلامی سخن بگوییم، باید از خطاطی به عنوان هنری اسلامی با سبک، فرم و مضمون دینی، شروع کرده و سپس به سایر هنرها وارد و بر امکان هنر اسلامی در آن بحث نماییم.
در ادامه دکتر خبری به عنوان ناقد دوم سخن به میان آورد و گفت: ارتباط معنادار میان مسائل اندیشه ای، نظری و حوزه تولید از مباحث مهمی است که باید به آن پرداخت.
وی اظهار داشت: اگر صرفا مسائل ما در حوزه نظر باشد و ارتباط معنادار با هنرمند و تولید اثر هنری نداشته باشد، اثری در مخاطب نخواهیم دید.
این استاد دانشگاه ابراز داشت: مضمون از دیگر مسائل مهمی است که باید به آن پرداخت و تکلیف آن هنوز برای ما مشخص نیست.
دکتر خبری خاطرنشان ساخت: ما باید بیان کنیم که در مضمون چه هدف و غایتی را باید دنبال کرد و همچنین باید در مضمون نمودها و نمادهایی را عنوان کنیم تا بتوان بر اساس آن سخن گفت.
وی تصریح کرد: متأسفانه رویکرد امروز ما در هنرهای اسلامی و دینی این است که از سبک و فرم های گذشتگان تقلید کنیم که صحیح نیست؛ بلکه هنرمند امروزی ما می تواند در درون خود آثاری را خلق کرده و بر اساس نگاه دینی آن را عرضه نماید که جدید و مطابق جامعه امروز ماست.
در پایان این کرسی ترویجی، حجت الاسلام والمسلمین میرخندان به پاسخ ناقدان پرداخت و گفت: ما بر اساس مبانی منقح شده می توانیم در روش ها تأثیرگذار باشیم.
وی اظهار داشت: ما در بحث تعریف حدود تأثیرگذاری ها، تلقی واحدی وجود ندارد و جریان های قابل اعتنایی در این عرصه مشاهده نمی کنیم.
این استاد دانشگاه ابراز داشت: ما باید حوزه تعاملات و تأثیرات را تعریف کنیم تا بتوان خروجی مناسبی داشت.
این محقق و پژوهشگر در پاسخ به نقد دیگر ناقدان، خاطرنشان ساخت: به کارگیری فرهنگ مضاف به نسبیت فرهنگی اخلال وارد نمی کند؛ بلکه موجب تکثر فرهنگی خواهد شد.
حجت الاسلام والمسلمین میرخندان تصریح کرد: ما ممکن است تکثر و تنوع فرهنگ داشته باشیم؛ اما لزوما این تکثر، موجب نسبیت نخواهد شد.
وی در پایان بیان داشت: در موضوع نگاه تاریخی به متن باید بگوییم که شرایطی که متن در آن تولید و توسط مخاطبان دریافت می شود، در مبحث هنر اسلامی مدخلیت دارد و نمی توان از آن چشم پوشی کرد.
